වයස අවුරුදු 20, 30 සහ 40 යන වයස් කාණ්ඩවල පසුවන පුද්ගලයින්ගේ පියයුරු, මහ බඩවැල ආශ්‍රිත සහ අනෙකුත් පිළිකා තත්ත්වයන් ඉහළ යමින් පවතී. මෙසේ සිදුවන්නේ ඇයි? පසුගිය වසර 10 තුළ, එක්සත් රාජධානිය, ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය, ප්‍රංශය, ඔස්ට්‍රේලියාව, කැනඩාව, නෝර්වේ සහ ආර්ජන්ටිනාව ඇතුළු විවිධ රටවල් 24ක වයස අවුරුදු 25 ත් 49 ත් අතර පුද්ගලයින් අතර මහ බඩවැල ආශ්‍රිත පිළිකා ඇතිවීමේ අනුපාතය ඉහළ ගොස් තිබේ.
ඒ පිළිබඳව සිදු කෙරුණු අධ්‍යයනයේ මූලික සොයාගැනීම් 2024 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ජිනීවාහි පැවති ජාත්‍යන්තර පිළිකා පාලන සංගම් සම්මේලනයේදී ජාත්‍යන්තර කණ්ඩායමක් විසින් ඉදිරිපත් කරනු ලැබූ අතර, එම කරුණු වැඩි අවධානයකට ලක්වූ සොයා ගැනීම් විය.
ඇමෙරිකානු පිළිකා සංගමය සහ ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ පිළිකා පිළිබඳ පර්යේෂණ සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර නියෝජිතායතනයේ පර්යේෂකයෝ, මෙම ප්‍රවණතාව අවබෝධ කර ගැනීම සඳහා රටවල් 50ක දත්ත සමීක්ෂණය කළහ. එහිදී රටවල් 14ක, පිළිකා රෝගය වැළඳීමේ ප්‍රවණතාව තරුණ වැඩිහිටියන් තුළ පමණක් දක්නට ලැබුණු අතර, වැඩිහිටියන් තුළ එම අනුපාතය ස්ථාවරව පවතී.
මෙම ප්‍රතිඵල තරුණයින් තුළ ඇති විවිධ පිළිකා තත්ත්වයන්ගේ සමාන වැඩිවීමක් පෙන්නුම් කරන අධ්‍යයන රාශියක නවතම නිගමන වේ.
පියයුරු පිළිකාව යනු වැඩි ම ප්‍රවණතාවක් පෙන්නුම් කරන පිළිකා වර්ගයකි. ඇමෙරිකානු පිළිකා සංගමයෙහි නව වාර්තාවකට අනුව, පසුගිය දශකය තුළ කාන්තාවන් ආශ්‍රිත පියයුරු පිළිකා මරණ 10%කින් පමණ පහත වැටී ඇති අතර, සමස්ත සිදුවීම් අනුපාතය වසරකදී 1%කින් සහ වයස අවුරුදු 50ට අඩු කාන්තාවන් සඳහා වසරකට එය 1.4%කින් ඉහළ යාමක් පෙන්නුම් කරයි.
වසංගත රෝග පර්යේෂණ මත පදනම්ව ගත් කල, මෙම ප්‍රවණතාව මුලින් ම ආරම්භ වූයේ, 1990 ගණන්වල බව පෙනෙන්නට තිබේ. එක් අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ, 1990 සිට 2019 දක්වා කාලය තුළ මුල් අවධියේ ගෝලීය මට්ටමින් පිළිකා ඇතිවීම් 79%කින් වැඩි වී ඇති අතර තරුණ පුද්ගලයින්ගේ පිළිකා ආශ්‍රිත මරණ සංඛ්‍යාව 29%කින් ඉහළ ගොස් ඇති බව ය. The Lancet වෙබ් අඩවිය නිකුත් කළ මහජන සෞඛ්‍ය තත්ත්වය පිළිබඳ තවත් වාර්තාවක් විස්තර කළේ, ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ විවිධ පිළිකා 17ක් හරහා, විශේෂයෙන් ම Generation X සහ Millennials යන පරම්පරා අතර පිළිකා ඇතිවීමේ අනුපාත ක්‍රමයෙන් ඉහළ ගොස් ඇති ආකාරය යි.
පූර්ව-ආරම්භක පිළිකා පිළිබඳ ගැටලුව කෙතරම් කනස්සල්ලට කරුණක් වී ඇත් ද යත්, ජාත්‍යන්තර පිළිකා මර්දන සංගමය (UICC) වැනි ප්‍රමුඛ පෙළේ සංවිධාන සාමාන්‍ය වෛද්‍යවරුන්ව දැනුවත් කර ඇත්තේ, තරුණ රෝගීන් තුළ පිළිකා ඇතිවීමේ ප්‍රවණතාව පිළිබඳ ලක්ෂණ ගැන අවදානය යොමු කරන ලෙස ය.
පූර්ව-ආරම්භක පිළිකා පිළිබඳ ගැටළුව කෙතරම් කණගාටුවට කරුණක් ද වී නම්, ජාත්‍යන්තර පිළිකා පාලන සංගමය වැනි ප්‍රධාන සංවිධාන සාමාන්‍ය වෛද්‍යවරුන්ව දැනුවත් කර ඇත්තේ තරුණ රෝගීන් තුළ පිළිකා ඇතිවීමේ ප්‍රවණතාව පිළිබඳ ලක්ෂණ ගැන අවදානය යොමු කරන ලෙස ය.
“වසර 60ට වැඩි පුද්ගලයෙකු තමන්ට මලපහ පිටකිරීමේ අපහසුව, තෙහෙට්ටුව සහ බඩ පිපීම පිළිබඳ පවසන දෑ පිළිබඳව සවන් යොමු කරන වෛද්‍යවරයෙක්, එම රෝග ලක්ෂණ, වයස අවුරුදු 30ක ක්‍රියාශීලී සහ පිළිකාවක් ඇති වේ යැයි නොසිතිය හැකි පුද්ගලයෙකුගෙන් ඇසීමට ලැබුණොත් එය වඩා බරපතළ ලෙස සලකනු ඇති,” යැයි ජාත්‍යන්තර පිළිකා පාලන සංගමයේ උපදේශක ප්‍රධානි සොනාලි ජොන්සන් පවසයි. “ඇතැම්විට එය ආතතිය නිසා හෝ ආහාර දිරවීමේ අපහසුතාවක් නිසා ඇති විය හැකිය, එබැවින් රුධිර පරීක්ෂාවකට හෝ කොලනොස්කොපි පරීක්ෂාවකට යොමු කිරීම වෙනුවට මිනිසුන්ගේ රෝග ලක්ෂණ නොසලකා හරින අවස්ථා ඕනෑ තරම් තිබෙනවා”
පිළිකා විශේෂඥයින් පවසන්නේ, වයස අවුරුදු 70 ගණන්වල මුල් කාලයේදී හඳුනා ගන්නා රෝගයක් වන අගන්‍යාශ පිළිකා වැනි රෝගවලින් පෙළෙන ඇතැම් රෝගීන් ඇතැම් විට සාමාන්‍යයෙන් අපේක්ෂා කරනවාට වඩා දශක ගණනාවක් වයසින් බාල බව ය.
“අවුරුදු 40 ට අඩු අයෙකු අග්න්‍යාශ පිළිකාවෙන් පෙළීම මට සාමාන්‍ය දෙයක් නොවේ. “සෑම සතියක ම පාහේ, එය භයානක සිතුවිල්ලක්. මොවුන් ජීවිතයේ මුල් අවධියේ සිටින, පවුල් ජීවිතය ආරම්භ කරන සහ ජීවත් වීමට සියලු හේතු සාධක ඇති අය. මෙමගින් සමාජයට ලබාදෙන පණිවුඩය ගැඹුරු යි,” යනුවෙන් නිව් යෝර්ක්හි Memorial Sloan Kettering Cancer Center හි ආමාශ ආන්ත්‍රික පිළිකා පිළිබඳව විශේෂඥ වෛද්‍යවරියක වන අයිලීන් ඕ’ රයිලී පවසයි.
පිළිකා විද්‍යාඥයින් සාමාන්‍යයෙන් තරුණ පුද්ගලයින්ගේ පිළිකා ගැන සිතන්නේ ජාන විකෘති වැනි පාරම්පරික අවදානම් සාධකවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ය. පියයුරු පිළිකා සම්බන්ධයෙන් වූ BRCA1 සහ BRCA2 රෝගීන්ට පැහැදිලි ජානමය නැඹුරුතාවක් නොමැත. වෛද්‍ය ඕ’රයිලී පවසන පරිදි, ඇය දකින තරුණ ප්‍රජාව අතර හඳුනා ගැනෙන පිළිකා ආරම්භක අවස්ථා බොහොමයක පැහැදිලි ජානමය නැඹුරුවක් නොමැත. විද්‍යාගාර තුළදී අධ්‍යයනය කළ විට, 70 හැවිරිදි වියේ පසුවන සාමාන්‍ය අග්න්‍යාශ පිළිකා රෝගියෙකුගේ පිළිකාවට වඩා අවුරුදු 20, 30 හෝ 40 යන වයස් කාණ්ඩවල රෝගීන්ගේ පිළිකා ආක්‍රමණශීලී බවක් පෙන්නුම් කරන බව ද ඇය පවසයි.
රෝගියා බොහෝ විට යහපත් සෞඛ්‍ය තත්ත්වයක සිටියත්, මෙය බොහෝ විට ඔවුන්ගේ පුරෝකථනය ඉතා දුර්වල කරන බව ද ඇය පෙන්වා දෙයි.
“ඔවුන් වයසින් අඩු, ශක්තිමත් සහ බොහෝ විට ප්‍රතිකාර තීව්‍රතාව වඩා හොඳින් හැසිරවිය හැකි අය. නමුත් සමහරුන්ට මෙම ආක්‍රමණශීලි අග්න්‍යාශ පිළිකා ස්වරූපය පවතින අතර, එය ඔබේ ඇස් ඉදිරිපිට ම වේගවත් බලපෑමක් ඇති කරයි,” ඇය පවසයි. “ඔවුන්ට වගේ ම අපටත් එය බොහෝ විට තේරුම්ගත නොහැකි යි. නිරෝගී වයස අවුරුදු 40ක පුද්ගලයෙකුට මේ වගේ මාරාන්තික තත්ත්වයක් ඇති වෙන්න පුළුවන් කියලා හිතන්න පුළුවන් කාට ද?”
පිළිකා විශේෂඥයින් මෙම ප්‍රවණතාව හඳුනා ගැනීම මෙන් ම, ඊට බලපාන සාධකවල ගැඹුරට ම යාමට උත්සහ කිරීමේ හදිසි අවශ්‍යතාව ඉහළ යමින් පවතී. ලැන්සෙට් අධ්‍යයනයේ කතුවරුන් කියා සිටියේ, මෙම රටාව අඛණ්ඩව පැවතුණහොත් එය අනාගතයේ රෝගයෙන් ඇති විය හැකි බලපෑම වැඩි කළ හැකි බව හා පිළිකාවට එරෙහිව සටන් කිරීමේ දශක ගණනාවක මහජන සෞඛ්‍ය ප්‍රගතිය නතර විය හැකි බව ය.
සිදුවෙමින් පවතින්නේ කුමක් ද?
ඇතැම්විට වඩාත් සාර්ථක පැහැදිලි කිරීම වන්නේ, ශරීරය පුරා වේදනාව වැඩි වීම සහ ප්‍රධාන හෝර්මෝන මාර්ගවල අක්‍රමිකතා ඇති කිරීම හරහා පිළිකා අවදානම ඇති කිරීම සමග සම්බන්ධ වී ඇති තත්ත්වයන් තරබාරුකම සහ පරිවෘත්තීය සින්ඩ්‍රෝම් තත්ත්වයට බලපාන බව ය.
වයස අවුරුදු 18 ත් 40 ත් අතර කාලයේදී සිරුරේ බර වැඩි වීම විවිධ පිළිකා 18ක් ඇතිවීමේ වැඩි අවදානමක් සමග සම්බන්ධ වී ඇති බව මෑත කාලයේ සිදුකළ අධ්‍යනයකින් හෙළි වී තිබේ. Lancet වාර්තාවෙන් හෙළි වූයේ පිළිකා 17න් 10ක් තරුණයින් අතර බහුලව වර්ධනය වන බව ය. එමෙන් ම ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ තරබාරුකම හා සම්බන්ධ වකුගඩු, ඩිම්බකෝෂ, අක්මාව, අග්න්‍යාශයේ සහ පිත්තාශයේ පිළිකා මෙන් ම මයිලෝමා වැනි මාරාන්තික රෝග ද ඇත.
“සමස්ත සාක්ෂි මගින් ජීවන රටාවේ වෙනසක් පෙන්නුම් කරන,” බව මුල් අවදියේ පිළිකා වර්ධනය පිළිබඳව විමර්ශනය කරන හාවඩ් විශ්වවිද්‍යාලයේ ව්‍යාධි විද්‍යාව සහ වසංගත රෝග විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්ය ෂුජි ඔගිනෝ පවසයි. “අප සෑම කෙනෙකුට ම ප්‍රවේණික ප්‍රභේද දහස් ගණනක් තිබෙනවා, ඒවායින් ඇතැම් පිළිකා ඇතිවීමේ ඉතා කුඩා අවදානමක් ඇති කෙරෙනවා, ඇතැම් පාරිසරික වෙනස්කම් සමග එකතු වූ විට ඉන් ඇති කරන අවදානම ඉහළ දමනවා. අපි දන්නවා ප්‍රමාණය ඉක්මවා සීනි සහ කලින් සකස් කළ ආහාර වර්ග අනුභව කිරීම, නිරන්තරයෙන් ඉහළ රුධිර ග්ලූකෝස් තිබීම, ඉන්සියුලින් ප්‍රතිරෝධී වැඩි කිරීම ඔබේ දියවැඩියාව පමණක් නොව පිළිකා අවදානමද වැඩි කරයි.”
නමුත් තරබාරුකම පමණක් සම්පූර්ණ කතාව නියෝජනය නොකරයි. ඕ’රයිලි පවසන්නේ, ඇය දකින තරුණ අග්න්‍යාශ පිළිකා රෝගීන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් යෝග්‍ය සහ පෙනෙන පරිදි සෞඛ්‍ය සම්පන්න බව ය. ඔවුන් රෝගී විය යුත්තේ ඇයි ද යන්න පැහැදිලි කිරීමක් නොමැති බව ද ඇය පවසයි. “අප සිතන සාම්ප්‍රදායික දේවල් බොහෝදුරට මෙම පුද්ගලයින්ට අදාළ නොවන බව නිසැකව ම නිරන්තරයෙන් ම මට හිතෙනවා,” ඇය පවසන්නීය. “ඔවුන් බොහෝවිට සෞඛ්‍ය සම්පන්න, ජවසම්පන්න සහ අතිශයින් ම ශාරීරිකව යෝග්‍ය බව පෙනෙන්නට තිබේ.”
ඔගිනෝ විශ්වාස කරන්නේ, මෙය මීට පෙර අඩු අවධානයක් යොමු කර ඇති විවිධ පිළිකා කාරක මතුවීම පිළිබිඹු කළ හැකි බවයි. දුම්පානය සහ පිළිකා අතර සම්බන්ධය පිළිබඳව වසංගත රෝග විද්‍යාඥයින් දිගු කලක් තිස්සේ අවධානය යොමු කර ඇති අතර, දුම්පානය ව්‍යාප්තිය මෑත දශක කිහිපය තුළ කැපී පෙනෙන ලෙස පහත වැටී ඇත. 2000 වසරේ වාර්තා වූ තිදෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකුට සාපේක්ෂව මේ වන විට ගෝලීය වශයෙන් වැඩිහිටියන් පස් දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකු දුම්කොළ නිෂ්පාදන පරිභෝජනය කරන බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය සොයා ගෙන ඇත.
ඒ වෙනුවට, ඔගිනෝට හැඟෙන්නේ, දැඩි ලෙස නොසලකා හරින ලද සම්බන්ධතාවක් වන වසර 50-100 තුළ ලොව පුරා ඇති වූ නින්දේ රටාවන්හි කැපී පෙනෙන වෙනසක් සිදුව ඇති බව ය. එක් අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ 1905 සහ 2008 අතර ළමුන්ගේ සහ නව යොවුන් වියේ දරුවන්ගේ සාමාන්‍ය නින්දේ කාලය රාත්‍රියකට මිනිත්තු 60කින් අඩු වී ඇති අතර ඔස්ට්‍රේලියාව, චීනය, ජපානය, යුරෝපය සහ උතුරු සහ දකුණු ඇමරිකාව තුළ මෑත දශක කිහිපය තුළ වැඩ මුර ක්‍රමය වැඩි වශයෙන් ප්‍රචලිත වී ඇති බව ය. වයස අවුරුදු 50ට වැඩි පුද්ගලයින් 10,000කට වැඩි පිරිසකගේ තොරතුරු අඩංගු දත්ත සමුදායක් වන English Longitudinal Study of Ageing නමැති අධ්‍යයනයේ දත්ත භාවිත කරමින් 2021 සිදු කළ අධ්‍යයනයක් මගින් දුර්වල නින්දේ ගුණාත්මක භාවය සහ පිළිකා ඇතිවීමේ වැඩි අවදානම අතර සම්බන්ධයක් සොයා ගන්නා ලදී.
ඇතැම් විද්‍යාඥයන් පවා තර්ක කර ඇත්තේ, වීථි ලාම්පු හෝ ජංගම දුරකතන සහ ටැබ්ලට් හරහා කෘත්‍රිම ආලෝකයට අපගේ නිරාවරණය, පියයුරු, මහ බඩවැල, ඩිම්බකෝෂ සහ පුරස්ථි ග්‍රන්ථි පිළිකාවලට සම්බන්ධ දෙයක් වන ජීවියෙකුගේ සහජ කාලය පිළිබඳ හැඟීම නියාමනය කරන සහ රිද්ම පාලනය කරන පද්ධතිය රාත්‍රී කාලයේ අඛණ්ඩව ආලෝකයට නිරාවරණය වීම තුළින් මෙලටොනින් හෝමෝන මට්ටම අඩු කිරීම හරහා පිළිකා වර්ධනයට පහසුකම් සැලසිය හැකි බව ය.
“අපි කුඩා කාලයේ සිට ම රාත්‍රියේදී කෘත්‍රිම ආලෝකයට බොහෝ සෙයින් නිරාවරණය වෙනවා,” ඔගිනෝ පවසයි. “උදාහරණයක් ලෙස, ජපානයේ ජනගහනයෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් සෑම රාත්‍රියක ම මධ්‍යම රාත්‍රිය දක්වා නොනිදා සිටිනවා. පැය 24 පුරා ක්‍රියාත්මක වන වෙළඳසල් වැනි දේවල් සමග වැඩ මුර වැඩ වඩාත් සුලභ වී ඇත.”
ඒ අතර ම, ඔගිනෝ පවසන්නේ, මෙම බොහෝ අවස්ථාවන්හීදී මුල්-ආරම්භක පිළිකා සඳහා එක් අවදානම් සාධකයක් සම්බන්ධ නොවිය හැකි බවත්, ඒ වෙනුවට සාධක කිහිපයක එකතුවක් සම්බන්ධ විය හැකි බව ය. ජීවන රටාවේ වෙනස්කම් ආශ්‍රිතව, මෙම රෝග සඳහා ප්‍රධාන ගාමක බලවේගයක් වන්නේ බඩවැල්වල ඇති විවිධ විෂ සහිත වෙනස්කම්වල ප්‍රතිවිපාක බව බොහෝ පිළිකා විද්‍යාඥයෝ විශ්වාස කරති.
නවසීලන්තයේ ක්‍රයිස්ට්චර්ච් රෝහලේ මහ බඩවැල සම්බන්ධ ශල්‍ය වෛද්‍යවරයෙකු වන ෆ්‍රෑන්ක් ෆ්‍රිසෙල් 2023 ජූනි මාසයේදී ලොව පුරා සිටින මහා බඩවැලේ පිළිකා පිළිබඳ විශේෂඥයින්ට ආරාධනයක් කළේ ය. ඒ, අධික ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් අංශු ශරීරගත වීම නිසා නොමේරූ බඩවැල් පිළිකා ඇති විය හැකි සම්බන්ධය පිළිබඳ ගැඹුරු විමර්ශනයක් කිරීම සඳහා එකතු වන ලෙස ය.
ඔහුගේ කුතුහලය දනවන මාතෘකා සහිත පත්‍රිකාවල දැක්වුණේ, “මහා බඩවැලේ පිළිකාවන්ට ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් මුල්-ආරම්භක හේතුවක් විය හැකි ද?” යනුවෙනි. වයස අවුරුදු 50ට අඩු වියේදී වඩ වඩාත් ගැටලුකාරී රෝගයක් ලෙස මහ බඩවැලේ පිළිකා මතුවීම පරිසරයේ ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් වැඩි වශයෙන් ඇති කාල රාමුවට ගැලපෙන බව ඔහු පැවසීය. ඔහුගේ යෝජනාව වන්නේ, මෙම කුඩා ප්ලාස්ටික් අංශු පැවතීම මගින් අපගේ ආහාරවල ඇති විවිධ රෝග කාරක සහ විෂ ද්‍රව්‍යවලින් බඩවැලේ ඇති ශ්ලේෂ්මල ස්ථරයට බාධා කළ හැකි බව ය.
“ක්ෂුද්‍ර සහ නැනෝ ප්ලාස්ටික් ශ්ලේෂ්මල ස්ථරය යම් ආකාරයකින් ව්‍යාප්ත වීමට ඉඩ සලසනවා. එය උපත් පාලන කොපුවක ඇල්පෙනෙත්තකින් කුඩා සිදුරක් ඇති කරනවා වගේ දෙයක්,” ඔහු පැවසුවේ ය. “එහි ඇත්ත අපට ඔප්පු කළ හැකි නම්, එය කාබන් අංශු සහ පෙනහලු රෝග අතර ඇති සම්බන්ධය වැනි ප්‍රමාණයකට සම්බන්ධ විය හැකි යි.”
වර්තමානයේ, මෙය තවමත් බොහෝ දුරට උපකල්පනයකි. නමුත් හානිදායක වෙනස්කම් පිළිකා කාරක ක්‍රියාවලීන් සමග සම්බන්ධ කළ එක ම විද්‍යාඥයාගේ නිගමන Frizelle පිළිගන්නේ නැත. අනෙකුත් පර්යේෂකයන් යෝජනා කර ඇත්තේ, අතිශය සැකසූ ආහාරවල ඇති ඇතැම් සංරචක ආහාර වර්ණකවල සිට ඉමල්සිෆයර් දක්වා මහ බඩවැලේ ඇති වන දැවිල්ල සහ DNA හානි සඳහා භූමිකාවක් ඉටු කළ හැකි නමුත්, ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් මෙන්, සාක්ෂි තවමත් සාපේක්ෂව සීමිත බවයි.
මහා බඩවැල ආමාශය හා පුළුල් ආමාශ ආන්ත්‍රයික පත්‍රිකාවට මෙන් ම ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියට සම්බන්ධ වී ඇති නිසා, අන්ත්‍රයේ ඇති වන කැපී පෙනෙන වෙනස්කම්, මහ බඩවැලේ පිළිකාවලට පමණක් නොව, පියයුරු පිළිකා මෙන් ම රුධිර පිළිකා ඇතුළු ඝන පිළිකාවලට ද බලපායි.
ප්‍රතිජීවක ඖෂධ භාවිතය සාධකයක් විය හැකි ද යන්න පර්යේෂකයෝ සොයා බලති. ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් සඳහා නිරාවරණය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, මෑත දශක කිහිපය තුළ ලොව පුරා ප්‍රතිජීවක භාවිතය ඉහළ ගොස් ඇත. විශේෂයෙන් ම, වයස අවුරුදු පහට අඩු ළමුන් විසින් පරිභෝජනය කරන ප්‍රතිජීවක මාත්‍රාව 2000 දී පුද්ගලයන් 1,000 කට 9.8 සිට 2018 දී 14.3 දක්වා වැඩිවී ඇත. සමස්තයක් ලෙස ගත් කල, 2000 සහ 2015 අතර සෑම වයස් කාණ්ඩයක් හරහා ම ගෝලීය ඒක පුද්ගල ප්‍රතිජීවක පරිභෝජනය වර්ධනය විය. ඕ’රයිලි එය ප්‍රධාන හේතුවක් බව විශ්වාස කරයි.
බැක්ටීරියා විශේෂ විශාල සංඛ්‍යාවක් ඉවත් කර දැමීමට ප්‍රතිජීවකවලට ඇති හැකියාව සහ එමගින් හානිකර විය හැකි ක්‍රමවලින් බඩවැල්හි සිටින ක්ෂුද්‍ර ජීවින්ට දැඩි ලෙස ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමට ඇති හැකියාව සැලකිල්ලට ගෙන, වැඩි ප්‍රතිජීවක නිරාවරණයක් මීට පෙර පෙනහලු පිළිකා, ලිම්ෆෝමා, අග්න්‍යාශ පිළිකා, වකුගඩු සෛල පිළිකා සහ බහු මයිලෝමා සමග සම්බන්ධ වී ඇත.
එවැනි තවත් දේ :
* පිළිකාව මාරාන්තික යි යන විශ්වාසය ඔබේ සෞඛ්‍යයට හානිකර වන්නේ කෙසේ ද?
* පිළිකාව සම්බන්ධයෙන් වයස වැදගත් වන්නේ ඇයි?
* පිළිකා තුළ ජීවත් වන ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ගේ අභිරහස
“බඩවැලේ ජීවීන් ලෙස සිටින බැක්ටීරියා කිසියම් ආකාරයක ඩාවිනියානු ක්‍රියාවලියක් මගින් තෝරාගෙන ඇති අතර ඒවා ප්‍රතිශක්තිකරණ නිරීක්ෂණවල කොටසක් වේ. එමගින්, අපගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියට අසාමාන්‍ය සෛල, ආගන්තුක අංශු හඳුනා ගැනීමට සහ පිළිකා ඇතිවීම වැළැක්වීමට ඉඩ සලසයි,” යනුවෙන් ඕ’රයිලි පවසයි.
ප්‍රතිජීවක ඖෂධ අධික ලෙස ගැනීමෙන් විය හැකි බලපෑම්වලින් එකක් වන්නේ, බඩවැලට ආවේණික වූ ආරම්භක බැක්ටීරියා විනාශ කර දැමීමෙන්, වඩාත් හානිකර ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් විසින් පිරවිය හැකි අගාධයක් නිර්මාණය වීමයි. පසුගිය වසර 10 තුළ, ඔගිනෝ සහ ලොව පුරා සිටින ඔහුගේ සහයකයින් විසින් පිළිකා ප්‍රගතියේ අවදානම වැඩි කරන බඩවැල ආක්‍රමණය කිරීමට සහ සෛලීය වෙනස්කම් ඇති කිරීමට සමත් බව පෙනෙන ඇතැම් රෝග කාරක පිළිබඳ අධ්‍යයන ගණනාවක් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත.
විශේෂයෙන් ම, ඔගිනෝ සහ වෙනත් අය විසින් සොයාගෙන ඇති පරිදි Fusobacterium nucleatum නම් බැක්ටීරියාව පූර්ව පිළිකාමය බඩවැල් වර්ධනයට මෙන් ම වඩාත් ආක්‍රමණශීලී පිළිකා වර්ධනය කිරීමට සමත් බව පෙනේ. අනෙකුත් අධ්‍යයනයන් පෙන්වා දී ඇත්තේ, ඇතැම් E. coli වැනි බැක්ටීරියාවලට වර්ග පිළිකා වර්ධනයට සහ ඒ සමග ම ශරීරයේ ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්‍රතිචාරය යටපත් කිරීමට හැකියාවක් ඇති බව ය.
නින්ද සහ තරබාරුකම මෙන්ම, ඔගිනෝ පවසන පරිදි, මුල්-ආරම්භක පිළිකා ඇතිවීමට බලපාන සාධක ළමා වියේ සිට වැඩිහිටිභාවය දක්වා බහුකාර්ය වන අතර මුල් වැඩිහිටි වියේදී රෝග අවදානම ක්‍රමයෙන් වැඩි කිරීමට සහජීවනයෙන් ඒකාබද්ධ විය හැකි බවයි.
ඔහු පෙන්වා දෙන්නේ, අප බොහෝ දෙනා E. coli බැක්ටීරියාවක් රැගෙන යන අතර, ඔහුගේ පර්යේෂණයෙන් පෙන්නුම් කර ඇත්තේ මෙම බැක්ටීරියාවන් වැඩි වශයෙන් වර්ධනය වීමට නැඹුරු වන්නේ අප “බටහිර ආහාර” ලෙස හඳුන්වන, අතිශයින් සැකසූ ආහාර වැඩි වශයෙන් පරිභෝජනයට ගන්නා විට බව ය. අප ගන්නා ආහාර ද මෙහිදී ප්‍රධාන කාර්ය භාරයක් ඉටු කරනු ඇතැයි ඔහු පෙන්වා දෙයි.
විවිධ කණ්ඩායම්වල මුල් අවධියේ පිළිකා වර්ධනය වී ඇත්තේ ඇයි දැයි නිශ්චිතව හඳුනා ගැනීමට අපට තවමත් හැකි වී නැත. එහෙත් ඉදිරි වසර කිහිපය තුළ ගෝලීය සෞඛ්‍ය ව්‍යසනයක් වළක්වා ගැනීම සඳහා විද්‍යාඥයින් ඒවා පිළිබඳ සවිස්තරාත්මකව අධ්‍යයනය කිරීමට උත්සහ කිරීම අත්‍යවශ්‍ය බව ඕ’රයිලි පවසයි.
“මුල් අවධියේදී සිදුවෙමින් පවතින බොහෝ දේ සහ මෙම රෝග වැඩි වන්නේ කුමක් නිසා ද යන්න අවබෝධ කර ගැනීමට පර්යේෂණ කිරීමේ විශාල අවශ්‍යතාවක් තිබෙනවා,” ඇය පවසයි. “තරුණයන් තුළ අග්න්‍යාශ පිළිකා සහ අනෙකුත් ඝන ඉන්ද්‍රිය පිළිකා ඇතිවීමේ ප්‍රවණතාවන් අප දකිමින් සිටීම ඇදහිය නොහැකි තරම් බියකරු දැක්මක් ලෙස මම දකිනවා. මට නම් දැනෙන්නේ, මේක මහජන සෞඛ්‍ය අර්බුදයක් විදිහට යි.”
උපුටා ගැනීම – බී.බී.සී සන්දේශය
