කෝටිසෝල් යනු ඔබේ අධිවෘක්ක ග්‍රන්ථි මගින් නිපදවන ස්ටෙරොයිඩ් හෝමෝනයකි / steroid hormone. එය මූලික වශයෙන් ආතතියට ඔබේ ශරීරයේ ප්‍රතිචාරය නියාමනය කිරීමට උපකාරී වන ආතති හෝමෝනය / stress hormone ලෙස හැඳින්වේ.
ශරීරය නිසි ලෙස ක්‍රියාත්මක වීම සඳහා ‘සමබරතාවය’ වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. එය ආහාර සමතුලිතතාවය හෝ හෝමෝන වේවා, දෙකම වැදගත් වේ. හෝමෝන යනු අපගේ ශරීරයේ පණිවිඩකරුවන් ලෙස ක්‍රියා කරන රසායනික ද්‍රව්‍ය වේ. හෝමෝන භෞතික වර්ධනය හා සංවර්ධනය, පරිවෘත්තීය ක්‍රියාවලිය, ආහාර දිරවීම, රෝග සමඟ සටන් කරන්නේ කෙසේද සහ ඔබව සතුටින් හෝ දුකෙන් තබා ගැනීම සඳහා වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. කෝටිසෝල් / cortisol යනු එවැනි හෝමෝනයක් වන අතර, මෙම ලිපියෙන් අපි එය අපගේ ශරීරයට ක්‍රියා කරන ආකාරය පැහැදිලි කර ඇත්තෙමු.
කෝටිසෝල් යනු ඔබේ අධිවෘක්ක ග්‍රන්ථි මගින් නිපදවන ස්ටෙරොයිඩ් හෝමෝනයකි. එය ප්‍රධාන වශයෙන් ආතති හෝමෝනයක් ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර එය ඔබේ ශරීරයේ ආතතියට ප්‍රතිචාර දැක්වීම පාලනය කිරීමට උපකාරී වේ.
කෝටිසෝල් වල ක්‍රියාකාරිත්වය මෙයට පමණක් සීමා නොවේ, එය අපගේ ශරීරයේ තවත් බොහෝ කාර්යභාරයන් ඉටු කරයි.
ආතති හෝමෝනය කෝටිසෝල් / Stress hormone cortisol
සෞඛ්‍ය විශේෂඥයින් පවසන්නේ කෝටිසෝල් යනු ආතති හෝමෝනය ලෙස සරලව හැඳින්විය හැකි නමුත් එය ඔබේ ශරීරයේ සෑම අවයවයකටම සහ පටකයකටම පාහේ බලපාන අත්‍යවශ්‍ය හෝමෝනයක් බවයි.
ශරීරය ශක්තිය සඳහා ග්ලූකෝස් (සීනි) භාවිතා කරන ආකාරය, දැවිල්ල සහ රුධිර පීඩනය පාලනය කිරීම සහ ඔබේ නින්ද-අවදි චක්‍රය නියාමනය කිරීම සඳහා ද එය වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. ශරීරයේ අතිරික්ත කෝටිසෝල් ඇති පුද්ගලයින්ට කාලයත් සමඟ විවිධ රෝග ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි වේ.
කෝටිසෝල් ක්‍රියා කරන්නේ කෙසේද?
ඔබේ ශරීරයේ ආතති ප්‍රතිචාරය කළමනාකරණය කිරීමේදී කෝටිසෝල් වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. ඔබ කෙටි කාලයක් ආතතියෙන් සිටියත් ශරීරයේ කෝටිසෝල් මට්ටම ඉහළ යා හැකිය. ආතතියෙන් පෙළෙන අවස්ථාවලදී, ඔබේ ශරීරය ඔබව අවදියෙන් තබා ගැනීම සඳහා කෝටිසෝල් නිකුත් කරයි.
ඇමිග්ඩලා / amygdala යනු බිය සහ චිත්තවේගීය උත්තේජක වැනි හැඟීම් පාලනය කරන මොළයේ කොටසයි. ආතති සහගත තත්වයක් තුළ, එය මොළයේ හයිපොතලමස් / hypothalamus ලෙස හඳුන්වන කොටසකට ආතති සංඥා යවයි. අනෙක් අතට, හයිපොතලමස් පිටියුටරි-අධිවෘක්ක ග්‍රන්ථියට කෝටිසෝල් නිපදවීමට සංඥා කරයි.
කෝටිසෝල් වැඩි වූ විට ඇතිවන ගැටලු මොනවාද?
සාමාන්‍ය කෝටිසෝල් මට්ටම යහපත් නමුත් ඒවා ඕනෑවට වඩා වැඩි වූ විට, එය බොහෝ ගැටලු ඇති කළ හැකිය.
කෝටිසෝල් මට්ටම ඉහළ යාම බර වැඩිවීම, අධි රුධිර පීඩනය, දියවැඩියාව, ආමාශයේ පළල් දම් පැහැති ලප සහ ඔස්ටියෝපොරෝසිස් ඇතිවීමට හේතු විය හැකිය. අක්මාව සහ මාංශ පේශි ඇතුළු තවත් බොහෝ කොටස් හෝමෝන මට්ටම ඉහළ යාම නිසා බලපෑමට ලක් විය හැකිය.
කෝටිසෝල් මට්ටම අඩු කරන්නේ කෙසේද?
ඔබේ කෝටිසෝල් මට්ටම බොහෝ විට ඉහළ නම්, ඒ පිළිබඳව වෛද්‍යවරයෙකුගෙන් විමසන්න. දින චර්යාවට යම් යම් වෙනස්කම් කිරීමෙන් කෝටිසෝල් පාලනය කළ හැකිය.
නින්ද නොයන අය හෝ රාත්‍රී වැඩ මුරවල වැඩ කරන අය තුළ කෝටිසෝල් මට්ටම ඉහළ යා හැක. එබැවින් හොඳ රාත්‍රී නින්දක් ලබා ගන්න.
නිතිපතා ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් නින්දේ ගුණාත්මකභාවය වැඩි දියුණු කිරීමට සහ ආතතිය අඩු කිරීමට උපකාරී වේ.
හුස්ම ගැනීමේ ව්‍යායාම සහ භාවනාව කෝටිසෝල් මට්ටම අඩු කිරීමට උපකාරී වේ.
සිනාසීම සහ සතුටින් සිටීම එන්ඩොර්ෆින් ස්‍රාවය වැඩි කරන අතර කෝටිසෝල් අඩු කරයි. එබැවින් විනෝදජනක ක්‍රියාකාරකම් වලට සහභාගී වන්න.
(මෙම ලිපියේ යෝජනා කර ඇති උපදෙස් සාමාන්‍ය තොරතුරු සඳහා පමණි. සෞඛ්‍යයට අදාළ ඕනෑම යෝග්‍යතා වැඩසටහනක් ආරම්භ කිරීමට හෝ ඔබේ ආහාර වේලෙහි යම් වෙනසක් කිරීමට හෝ ඕනෑම රෝගයකට අදාළ ඕනෑම පිළියමක් ගැනීමට පෙර ඔබේ වෛද්‍යවරයා හමුවන්න)
