පසුගිය දශක කිහිපයේ සංවර්ධනය අපේ ලෝකය සම්බන්ධිත ලෝකයකින් අධි සම්බන්ධිත ලෝකයකට වෙනස් කළේය. COVID-19 මගින් තිර කාලය විවේක ක්‍රියාකාරකමක සිට ජීවන රටාවක් බවට පත් කරන ලදී. අධ්‍යාපනය, විනෝදාස්වාදය සහ ලොව පුරා ජීවත් වන ආදරණීයයන් සමඟ සම්බන්ධ වීම සඳහා තාක්ෂණය ගෙන එන සහයෝගය අවිවාදිත වුවත්, අපි කිහිලිකරු කෙරෙහි අධි අවධානයක් යොමු කළ අතර අපගේ කකුල් ගැන අමතක කළෙමු!
මෙය වයස් කාණ්ඩ පුරා කනස්සල්ලට කරුණක් වන නමුත්, බොහෝ විට ළමුන් තුළ වේ. අපගේ මොළයේ සහ ශරීරයේ සමස්ත සංවර්ධනය වැඩි දියුණු කරන සහ සහාය දෙන සාම්ප්‍රදායික ක්‍රීඩා විලාසයන් තිර මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කර ඇත. තිරවලට දිගු වේලාවක් නිරාවරණය වීමෙන් ඩොපමයින් (හිතට දැනෙන රසායනිකය) වේගයෙන් ඉහළ යන අතර එමඟින් කලකිරීමට හා කෝපයට අඩු ඉවසීමක් ඇති විය හැකි අතර, නව චින්තනයට සහ ගැටලු විසඳීමට බාධා ඇති කරයි, එම නිසා ඔබේ චිත්තවේගීය මොළයේ සිට ඔබේ තාර්කික මොළයට බලපෑම පැතිරෙයි.
උපදේශන මනෝවිද්‍යාඥ සහ පුනරුත්ථාපන චිකිත්සකවරියක වන ආරුෂි කෝලි මහත්මිය පවසන පරිදි, අධික තිර කාලයෙහි භෞතික බලපෑම දශක ගණනාවක් තිස්සේ නිරීක්ෂණය කර ඇති අතර, එය උදාසීන ජීවන රටාවක් වැඩි කරන අතර ව්‍යුහාත්මකව (අස්ථි සහ මාංශ පේශි, උස සහ බර ආදිය) සහ ක්‍රියාකාරීව (චලන සංවර්ධනය – ප්‍රතීකයක්, තෝරා ගැනීම, සමතුලිත කිරීම ආදිය) භෞතික සංවර්ධනයට බලපායි. මෑත කාලීන අධ්‍යයනයන් පෙන්වා දී ඇත්තේ තිර වලින් නිල් ආලෝකයට නිරාවරණය වීම ඔබේ ඇස්වලට හානිකර වනවා පමණක් නොව, මෙලටොනින් නිෂ්පාදනයට ද බාධා කරන බවත්, එමඟින් නිදා ගැනීමට අපහසු වන බවත්ය.
සමාජ කුසලතා සහ අන්තර් පුද්ගල සම්බන්ධතා
තිර අන්තර්ක්‍රියා අනුකරණය කරන නිසා ගුණාත්මක පවුල් කාලය හෝ සමාජ අන්තර්ක්‍රියා සාමාන්‍යයෙන් විස්ථාපනය කළ හැකිය. එකින් එක අන්තර්ක්‍රියා චිත්තවේගීය බුද්ධියට වැදගත් වේ, මන්ද ඒවා ඔබේම සහ අනෙක් පුද්ගලයාගේ හැඟීම් සහ හැඟීම් ආශ්‍රිත ඉඟි, වාචික නොවන සන්නිවේදනය යනාදියට ඔබව අනුගත කරයි. එමනිසා, කෙනෙකුට තොරතුරු අනුව ලෝකයට සම්බන්ධ වී ඇති බවක් දැනිය හැකි නමුත්, මගේ භාවිතයේ බොහෝ විට දක්නට ලැබෙන පරිදි තනිකම, හිරිවැටීම, සමාජ කාංසාව වැනි හැඟීම් ද වාර්තා කරයි. එය සංවේදනයට ද බලපෑම් කළ හැකි අතර එම නිසා අන් අය හෝ තමා කෙරෙහි ආක්‍රමණශීලී වීමට හේතු විය හැකිය.
තිර අපගේ දරුවන්ට ඇති කරන බලපෑම දෙස බලන විට, ඔවුන්ට සහාය වන්නේ කෙසේද සහ ඔවුන් වරදකාරී හැඟීම් ඇති නොකරන්නේ කෙසේද යන්න තේරුම් ගැනීමට අපට අවශ්‍යය. දරුවන් කෝපයෙන් හෝ චිත්තවේගීය ඉවත්වීමෙන් ප්‍රතිචාර දැක්විය හැකි අතර, ගැටුම් සහ වරදකාරී හැඟීම් චක්‍රයක් නිර්මාණය කරයි. මේවා මෙම ප්‍රතික්‍රියා පිටුපස ජීව විද්‍යාත්මක හා මානසික හේතු වේ. තව ද මෙය බොහෝ විට සබඳතා බිඳ දැමීමට හෝ වැඩිහිටියෙකු ඩිජිටල් පැසිෆයර් උගුලට වැටීමට ද හේතු වේ.
මතක තබා ගන්න, හදිසි සංක්‍රාන්ති දුෂ්කර ය. ඉහළ උත්තේජක ක්‍රියාකාරකමකින් (වීඩියෝ ක්‍රීඩාවක් වැනි) අඩු උත්තේජක ක්‍රියාකාරකමකට (පුවරු ක්‍රීඩාවක් හෝ ටැග් එකක් ක්‍රීඩා කිරීම හෝ ඔබට සුලු කෑමක් පිළියෙළ කිරීමට උදව් කිරීම වැනි) මාරුවීම දුෂ්කර මාරුවකි. මෙම ක්‍රියාකාරකම් දෙකම ඩොපමයින් නිකුත් කරයි – “හොඳ හැඟීමක් ඇති කරන රසායනිකය”. එකක් වඩාත් පහසුවෙනහදිසියේම කඩිමුඩියේ මෙන් දැනේ. එය ඉවත් කළ විට, මොළය බිඳවැටීමක් අත්විඳින අතර එය කලකිරීමට, කෝපයට හෝ ආක්‍රමණශීලීත්වයට පවා හේතු විය හැකිය.
දරුවන් තවමත් වැඩෙමින් සිටිති; ඔවුන්ට සෑම විටම ඔවුන්ගේ හැඟීම් ප්‍රකාශ කිරීමට හෝ නියාමනය කිරීමට සුදුසු මෙවලම් නොමැති බැවින්, පෙරනිමි පිටවීම “කේන්තියක්” බවට පත්වේ.
දරුවන් වැඩෙන අතරතුර, ස්වාධීනත්වය සහ ස්වාධීනත්වය ප්‍රගුණ කිරීමට කැමති අතර ඒ සඳහා සහාය විය යුතුය. තිර මගින් මේ දෙක පිළිබඳ මායාවක් නිර්මාණය කළ හැකි වුව ද, වැඩිහිටියන්ට ඔවුන්ගේ නියෝජිතත්වය අධෛර්යමත් නොකර ඒ සඳහා විකල්ප සොයා ගැනීම වැදගත් වේ. මෙය දෙමාපියන් සහ දරුවා අතර සහයෝගීව කළ හැක්කේ ඔවුන්ට කොපමණ තිර කාලයකට නිරාවරණය විය හැකිද යන්න පිළිබඳ පැහැදිලි සහ ස්ථාවර සීමාවන් ස්ථාපිත කිරීමෙනි.
ඔවුන්ට ආදර්ශයෙන් මඟ පෙන්විය හැකිය – ආහාර ගැනීමේදී සහ සමාජ අන්තර්ක්‍රියා වලදී දුරකථන භාවිතා කිරීමෙන් වළකින්න, තිර රහිත විනෝදාංශ ගත කරන්න, දරුවන් සමඟ ව්‍යුහගත නොකළ සහ මනඃකල්පිත සෙල්ලම් කරන්න, එළිමහනේ කාලය ගත කරන්න සහ තිර එකට භාවිතා කරන්න.
මම ඇබ්බැහි වෙලාද? – වෘත්තිකයෙකුගෙන් විමසන්න
කම්මැලිකම වරින් වර කාන්දු වීමට ඉඩ දීමෙන් පරිකල්පනය පෝෂණය වේ. තාක්ෂණය මෙහි පවතින බව අපි දනිමු; එබැවින්, අපගේ ප්‍රයෝජනය සඳහා එහි මනින ලද භාවිතය තේරුම් ගැනීම තේරුම් ගත හැකිය. තිර කාලය සමඟ ඉඳහිට අරගල ඇති විය හැකි නමුත්, පහත සඳහන් සලකුණු කෙරෙහි අවධානය යොමු කර අවශ්‍ය නම් වෘත්තීය උපකාර ලබා ගැනීමට අපි කැමැත්තෙමු.
තිර භාවිතය එදිනෙදා ජීවිතයට බාධා කිරීමට පටන් ගනී (උදා: නින්ද, පාසල් ක්‍රියාකාරිත්වය, මිත්‍රත්වයන්).
දරුවා ඇබ්බැහි වීමේ සලකුණු පෙන්නුම් කරයි – තිර කාලය ගැන බොරු කීම, තිර නොමැතිව කෝපයට පත්වීම හෝ ප්‍රතිවිපාක ඇති වූ විට පවා නතර කිරීමට නොහැකි වීම වැනි.
කාංසාව, මානසික අවපීඩනය, ලිංගාශ්‍රිත රෝග (ADHD) හෝ තිර හැසිරීම් මගින් උග්‍ර කරන පවුල් ගැටුම් වැනි සහසම්බන්ධ ගැටළු තිබේ.
දෙමාපියන්ගේ සීමාවන් ආන්තික ප්‍රතික්‍රියා වලට තුඩු දෙයි (උදා: ආක්‍රමණශීලීත්වය, දියවීම, ඉවත් වීම).
